[Fansubbing] Căn bản về quy trình làm fansub (tính tới 2008)

[delacroix01]

Trước mắt thì ở đây toàn anime fan nên có lẽ sẽ quan tâm đến việc sub anime hơn là sub những loại phim khác. Vì anime ko giống các loại phim bình thường và có nhiều đòi hỏi đặc biệt khi làm sub. Chính vì thế mà các phần mềm dùng để làm sub cho anime hỗ trợ rất nhiều tính năng đặc biệt ko hề có ở các soft thường dùng làm sub phim. Sau đây là các bước cơ bản :

0. RAW : RAW TV thường có thể tìm thấy trên tokyotosho, và phải down sớm sau khi mỗi ep được chiếu. Nếu để lâu sẽ mất cơ hội để down. Kinh nghiệm của tui cho thấy raw của l33t và darkside-raws là tốt nhất. Quantum-raw (Q-R) và moyism làm rất ẩu, chất lượng ko đều nên bí quá thì hẵng lấy, kẻo lại mất công edit lại. Với raw DVDRip thì lâu lâu sẽ có người quăng lên tokyotosho 1 cục khá lớn (khoảng 1GB) đến rất lớn (9GB trở lên). Nếu thường xuyên lùng torrent thì việc bắt được mấy cái raw ko khó. Tuy nhiên, đến lúc ko thể kiếm được torrent thì chỉ còn 1 cách : emule. Emule là cái kho lớn nhất, chứa những dữ liệu khó hoặc ko thể tìm thấy qua torrent. Với những file mkv hoặc ogm ko có hardsub thì ta có thể tận dụng lại để làm raw nếu ko tìm được raw. Ngoài ra có 1 số trang có up anime raw như http://id-tv.info có thể dùng được (Nhớ đừng có share link lung tung. Nó mà down cái server thì sau này anh em lấy gì xài).

1. Translate : Translator thông thường sẽ dịch trực tiếp từ raw bằng cách nghe lại raw. Tuy nhiên hiện chúng ta chưa có ai đủ trình độ để nghe raw trực tiếp nên sẽ thông qua sub English + căng cái lỗ tai ra nghe raw để so sánh, tiện đối chiếu.

2. Edit : Theo nhận xét của tui thì editor rất quan trọng đối với fansub tiếng Việt, ko giống như với fansub tiếng Anh, nhất là khi dịch với tốc độ cao mà lại thiếu editor như Dyn-Anime nên gây ra rất nhiều lỗi khi dịch, cả về câu cú, ngữ pháp, thậm chí có khi là chính tả. Editor có nhiệm vụ coi lại bản dịch của translator và sửa lại những chỗ ko hợp lý, chưa hay. Yêu cầu là phải khá tiếng Anh và biết tiếng Nhật là tất yếu.

3. Timing : Để sub chạy đúng thì phải timing đúng. Trước đây có nhiều công cụ rời cho việc timing nên timer thường phải làm việc với nhiều chương trình cùng lúc, khá mất công. 1 năm trở lại đây công nghệ đổi mới nên ta sẽ timing trực tiếp bằng Aegisub luôn. Điều này tui sẽ đề cập sau trong topic nói về Aegisub. Smile

4. Typesetting/Styling : Để sub đẹp, nhìn sống động với các hiệu ứng thì định dạng ass (Advanced SubStationAlpha) là tốt nhất. Khoản này tui cũng sẽ nói sau trong topic Aegisub. Smile

5. Karaoke effects : Có thể dùng cách cơ bản là làm effect cho từng chữ rồi ghép lại. Tuy nhiên cách đó cực kỳ tốn công sức, vì thế tốt nhất người làm effect nên hiểu rõ về lập trình C++ và biết 1 chút về C# để học cách viết script lua. Phần này tôi sẽ nói sau. Ngoài ra nếu có máy trâu bò và đã quen với viết script thì có thể sử dụng Adobe After Effect để tạo ra những hiệu ứng cực đẹp như nổ tung, tan biến, hoa lá....

6. Encode : Việc encode có thể thực hiện trên cả những máy cũ. Tuy nhiên máy càng mạnh càng tốt vì việc này sẽ ngốn 1 lượng thời gian khủng khiếp. Sẽ có lúc máy phải chạy 100 tiếng liên tục để encode nên việc giải nhiệt là cực kỳ quan trọng. Encoder ít nhất phải biết sử dụng VirtualDub, VirtualDubMod, meGUI, AVISynth, biết chỉnh các thông số cho các trình encode, với 2 loại codec phổ biến là DivX/XviD và h264 và biết dùng filter. Ngoài ra nếu có thể thì nên tìm hiểu audio encoding. Encode audio thì có những trình sau là tốt : LAMEDropXPd (MP3), OGGDropXPd (OGG), beSweetGUI (multi codec), Nero AAC Encoder (LC-AAC hoặc HE-AAC). AC3 thì tui ko dùng vì hiếm khi có raw DVDRip với audio 5.1. Ai thích thì có thể tìm hiểu sau. Encoder có nhiệm vụ ghép video + sub + audio lại để cho ra sp cuối cùng : file MKV hoặc AVI. Sau khi làm xong thì nên test encode luôn. Nếu bị lỗi thì thường sẽ phải encode lại nên tính cẩn thận cực kỳ quan trọng. Wink

7. Quality control (aka Quality Checking) : Sau khi làm xong cần kiểm tra lại xem lỗi nằm ở đâu. Có thể là lỗi chính tả, ngữ pháp hoặc lỗi encode. Tuy nhiên làm hardsub thì thường editor sẽ kiểm tra kỹ phần chính tả với ngữ pháp nên sẽ chỉ cần kiểm tra chất lượng encode. Tui thì thường vừa encode vừa kiêm QC luôn. :roll:

Trên đây là những bước cơ bản. Các phần còn lại sẽ giới thiệu sau trong những topic khác.

 

[delacroix01]

Additional info

Cái này chỉ là hướng dẫn chung cho người mới bắt đầu làm sub, chưa viết xong. Cái này viết kiểu biết cái gì nói cái đó thôi, mà tớ thì trình độ còn hạn hẹp nên thế nào thiếu sót cũng nhiều, ai thấy sai sót chỗ nào nói tớ chỉnh lại/thêm vào luôn ^_^

Spoiler: Raw Provider

Raw có thể tìm từ rất nhiều nguồn. RP thường phải access vào nhiều mạng để kiếm. Dễ nhất là torrent và emule. Tuy nhiên 2 nguồn raw này không phải là tốt nhất. Các nguồn raw khác rất nhiều: Share, Perfect Dark, WinNY, Utatane,... Raw xuất hiện đầu tiên trên các mạng P2P của Nhật, và đây cũng là chỗ Raw nhiều nhất. Tất nhiên raw provider phải biết sử dụng (thường là) hết tất cả các mạng này, và có băng thông tốt để lựa cái tốt nhất trong 1 mớ raw down về.

Cũng vì vậy mà nhiều khi raw provider cũng kiêm luôn encoder, vì encoder mới thấy được là cái raw nào sẽ cho ra kết quả tốt nhất trong cái đống hỗn tạp kia. Raw trên emule hay torrent thường chỉ có hai ba cái cho 1 ep, nhưng khi lên P2P của Jap như Share thì có khi nó có hơn cả chục cái, đủ loại khác nhau từ filesize, codec, res cho tới nguồn như TV, DVDISO,...

Thường thì raw tớ ưu tiên theo trình tự này:

DVD/HD-DVD/BD ISO (nếu có) -----> ISO Rip -----> Transport Stream -----> TV Rip

Tất nhiên là codec/container có đủ loại không thiếu thứ nào, độ phân giải cũng đủ loại cho cùng 1 ep, từ SD cho đến 1080p đều có đủ. Chất lượng thì bao giờ cũng hên xui, nên phải down hết xuống mới biết cái nào tốt, chứ res cao + x264 + filesize to chưa chắc đã tốt.

Spoiler: Translater + TC

Là core members - thành phần quan trọng nhất của nhóm, đây là vị trí khó nhất do không phải 1 sớm 1 chiều mà biết dịch được, trong khi tất cả các vị trí còn lại đều có thể học được dễ dàng nếu biết kiên nhẫn xíu.

Cái này tớ cũng chẳng biết gì nhiều, nhìn chung là phải dịch sao cho nó flexible 1 chút, đừng bám quá sát nghĩa, sao cho nó flow smoothly mà đừng bỏ qua ý nghĩa câu nói gốc.

Spoiler: Timer

Rất dễ, chỉ cần biết time trong Aegisub thôi. Cái này không cần biết nhiều, làm nhiều + xài hotkey thì từ từ nó sẽ nhanh thôi. Những ai có kinh nghiệm chó thể time 1 ep trung bình chỉ cần 30'.

Spoiler: Typesetter

Tối thiểu cần có là nắm chắc được kiến thức về ass (nếu ts bằng ass, that is) và tìm được font càng nhiều càng tốt.

Nhìn chung không quá khó, với các sign static bình thường thì không nói làm gì, với các sign khó hơn chút thì chỉ cần biết ass tags + kiên nhẫn là đủ. Với trường hợp khó nữa như có hiệu ứng uốn, cong, họa tiết,... thì có thể dùng afx, cái này cũng không tới nỗi gọi là quá khó để làm. Nếu được thì có thể vẽ trong photoshop rồi add vào càng tốt.

Lưu ý là typeset sao mà nhìn cho vừa mắt thôi chứ đừng cường điệu nó quá đôi khi nhìn lại xấu. Chữ thì chọn cái dễ đọc thôi, nhất là dialogue. Làm nó có màu nhìn mát mắt thì tốt, trong trường hợp không tìm ra màu đẹp thì làm ơn xài trắng đen thôi chứ đừng có pick bừa. Font sưu tập càng thì cũng tốt, nhưng quan trọng ở đây là nó đẹp nhưng vẫn đơn giản. Luôn ưu tiên mấy cái font basic sans/sans serif thôi. Mấy cái này đặt vào sub luôn là đẹp nhất. :tra:

Và làm ơn đừng xài mấy cái cong cong quẹo quẹo trong dialogue, để thường thôi. :-]

Spoiler: SFX

Đơn giản nhất là đầu tiên hãy thuộc lòng ass tags và biết cách xài kara templater. Sau khi nắm rõ 2 cái này rồi thì có thể học viết script. Script có thể viết bằng rất nhiều thứ, cái automation hiện thời trong aegisub sử dụng Lua, Ruby (experimental), sau này (dự định) sẽ có thêm các ngôn ngữ khác nữa. Ngoài aegisub automation còn có nhiều người xài các ngôn ngữ khác như Python (SSA Pawaa xD~ của Tenka_Muteki-7x3, một tool rất là tốt), Java (1 thằng fansubber người Pháp, không biết nick), C? (asscalc của tentacle),...

Ngoài sử dụng ass ra còn nhiều tool khác, nhiều người xài nhất là After Effect. Thật ra AFX không khó, chỉ là nó ít hướng dẫn hơn mấy cái kia + ít người chịu ngồi đọc file help thôi . Còn 1 số thứ khác như avisynth (SSA Pawaa xD~ của Tenka và TenFX của tentacle có thể dựa trên nền avisynth để làm hiệu ứng). Còn 1 số cái như Inferno, 3DMax,... thì chỉ có người chuyên ngành biết thôi chứ ít ai xài lắm.

Hiệu ứng muốn đẹp không nhất thiết phải phức tạp. Đôi khi chỉ cần chữ lớn ra + chuyển màu + một hai cái particle cũng quá đủ rồi. Lưu ý chọn font đơn giản dễ nhìn. Màu thì chọn sao co vừa mắt, và hợp với màu nền. Cố gắng thêm transition vào giữa các câu cho nó smooth một xíu, đừng để không rất cứng. Nếu không biết làm gì nhiều thì cho nó mờ đi bằng alpha cũng được rồi.

Spoiler: Encoder

Là vị trí khó thứ nhì trong nhóm sau Translator theo ý kiến của tớ, nhưng có vẻ lại khá bị xem thường ;(.
Hiện nay thấy có nhiều người tự xưng là encoder mà tớ không thể tin nổi nữa là AVISynth lại không biết xài (tức là khỏi cần nói tới vụ filter), ý nghĩa của các setting trong x264/Xvid không hiểu, và thậm chí còn chưa hiểu các khái niệm trong encode, có khi cả công việc thực sự của encoder còn chưa biết. Và chất lượng các bản encode cứ theo đó mà biết, nói là tệ hơn shit đôi khi còn nhẹ .

Well, tớ cũng chỉ đang tập làm encoder thôi thành ra cái này cũng không nói được gì nhiều. Việc đầu tiên cần làm là nắm được hết các khái niệm trong encode thường gặp. Cần hiểu hết được ý nghĩa các setting của trình encoder, AVISynth biết cách xài. Mấy cái đó xem như là cơ bản của encoder. Sau khi biết mấy cái đó rồi thì cứ bắt tay vào mà encode, từ từ sẽ có kinh nghiệm thôi. Cứ thử encode một vài lần, những lần tiếp theo khi nhìn lại bản encode cũ của mình các cậu sẽ thấy ngay là nó tệ như thế nào xD. Cứ thế mà tiến. Encoder là vị trí tốn nhiều thời gian học nhất trong nhóm (không tính Translator), nên cứ từ từ mà thuần thục avisynth. Encoder không khó ở chỉnh x264/Xvid setting, mà là ở avs script.

Và cứ an tâm là không có bất kì một cái fucking guide nào có thể giúp biến thành encoder ngay được đâu.

Spoiler: Editor

Công việc là chỉnh sửa bản dịch sao cho hay, chọn từ phù hợp với hoàn/ngữ cảnh hơn, biểu cảm hơn,v.v...
Cái này chưa đụng vào bao giờ nên chỉ biết có thế thôi.

Spoiler: Quality Checker

Well, cũng chưa làm nên cũng không nói được gì nhiều, chờ người bổ sung
Công việc là kiểm tra lỗi trước khi release.
Well, nói vậy thôi chứ cũng không dễ. QCer cần nhanh mắt để bắt được mọi thứ lỗi từ lỗi chính tả, time sai (bleed), lỗi encode,... Mọi thứ lỗi có thể xảy ra. Vị trí này cần người đã xem sub rất nhiều và biết rõ các công đoạn, lỗi,...

To be added later:
All other positions.

Bổ sung 1 tí. Đối với translator và editor thì biết càng nhiều Jap càng tốt. Như vậy sẽ dễ hơn so với cross translation từ E qua V. Tuy nhiên chưa nhiều nhóm làm được vụ này. Như nhóm tớ thì hiện based on raw khoảng 70-95%. Chú ý cân bằng giữa độ flow và meaning. Nếu đảm bảo được dịch gần như sát nghĩa mà vẫn flow thì lý tưởng nhất. Koi là 1 trong số ít nhóm làm được điều này. Dịch flow nhưng off quá cũng nguy hiểm, còn sát quá thì thành cứng. Edit tránh lặp từ ko cần thiết, càng natural càng tốt. Về timing thì quan trọng nhất là tránh screenbleed và flashing subs. Style tuy đơn giản nhưng rất quan trọng vì nó đập vào mắt người coi. Dịch có tốt mà style xấu nhìn cũng rất phản cảm. Khi bắt đầu sub ep đầu tiên nhớ đầu tư xứng đáng để sau này thoải mái mà làm. Còn nhiều nữa mà giờ phải về. Có gì nói thêm sau.

Cũng ko có gì nhiều để nói. Chỉ có bổ sung tí xíu. Vụ QC tuy đơn giản nhưng nhiều nhóm khá xem nhẹ hoặc làm khá lề mề. Khi soát lỗi thì trước hết nên check cái sub trước. Editor làm xong nên up cái sub lên cho cả nhóm kiểm tra trước. Nếu có lỗi chính tả gì thì cũng sửa ngay lập tức cho thoải mái, tránh encode xong gặp lỗi mới lo làm lại. Các lỗi hay gặp là lỗi về chính tả, ngữ pháp (sai chữ, thiếu hoặc sai dấu, thừa khoảng trắng), screenbleed. Lỗi về typesetting hay gặp chủ yếu liên quan đến font. Chú ý vấn đề độ tương thích. Character encoding tốt nhất luôn set = 1, đừng để = 0. Khi làm cần chú ý tập trung cao. Có gì thủ sẵn nút pause để quan sát mấy chỗ nghi ngờ. 1 vài người QC mà kỹ còn chắc hơn cả 1 đám QC mà sơ sài (Menclave, for example).